Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest jedną z najczęściej wybieranych form prowadzenia biznesu.
Przekłada się to również na statystyki z wiązane z liczbą ogłaszanych upadłości podmiotów gospodarczy.
Upadłość sp. z o.o. zdecydowanie przoduje wśród upadłości ogłaszanych wobec podmiotów gospodarczych.
Co w dalszej kolejności przekłada się na poziom zaspokojenia zobowiązań wobec wierzycieli upadłych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością.
Odpowiedzialność zarządu w sp. z o.o.
Bez wątpienia jednym z pozytywnych aspektów prowadzenia przedsiębiorstwa w formie spółki z ograniczonąodpowiedzialnością jest ograniczona odpowiedzialność udziałowców (właścicieli) za zobowiązania spółki.
Daje to możliwość ochrony majątku prywatnego jej udziałowców.
Powyższa zasada odnosi się tylko do udziałowców spółki.
Ochrona majątku prywatnego nie znajduje zastosowania przy zarządzie
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Zarząd spółki z ograniczoną odpowiedzialnością prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę.
Brak zaspokojenia wierzyciela z majątku sp. z o.o.
Na potrzeby niniejszego wpisu przyjmijmy następujący stan faktyczny.
Podmiot
WX sp. z o.o. w Gdańsku zaopatrywał się w towary w lokalnej hurtowni materiałów budowlanych CV S.A.
Współpraca przez większość czasu przebiegała pomyślnie. Strony transakcji wypracowały schemat, w którym WX sp. z o.o. mogła regulować zobowiązania z terminem płatności 21 dni.
WX sp. z o.o. w pewnym momencie zaprzestał dokonywania płatności. Dług wobec WX sp. z o.o. wzrósł do kwoty 100 tyś. zł.
Po bezskutecznym oczekiwaniu na płatności hurtownia CV sp. z o.o. postanowiła wszcząć proces o zapłatę wobec WX sp. z o.o.
Po uzyskaniu tytułu wykonawczego wszczęto egzekucję komorniczą, która jednak nie przyniosła zamierzonych rezultatów.
W międzyczasie zarząd WX sp. z o.o. złożyć do sądu upadłościowego wniosek o upadłość zarządzanego podmiotu.
Sąd upadłościowy ogłosił upadłość WX sp. z o.o.
Tu rodzi się pytanie czy wobec powyższego wierzyciel, w naszym przypadku hurtownia budowlana CV S.A., może dochodzić przysługującej jej wierzytelności od zarządu spółki WX sp. z o.o. w upadłości.
Jak często w prawie bywa – to zależy.
Art. 299 kodeksu spółek handlowych
Kodeks spółek handlowych wskazuje, że jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania
Wierzyciel musi jedynie wykazać:
- istnienie zobowiązania
- oraz to, że egzekucja z majątku spółki jest bezskuteczna.
Ciężar udowodnienia
Zauważ, że wierzyciel podnosi twierdzenie, że:
po 1. – jego wierzytelność istnieje
po 2. – nie uzyskał zaspokojenia z majątku spółki, tj. egzekucja wobec spółki była (lub jest wielce prawdopodobne, że będzie) bezskuteczna.
Co to oznacza?
Członek zarządu odpowiada za zobowiązania spółki w momencie, w którym egzekucja z majątku spółki stała się bezskuteczna.
Wierzyciel spółki chcący dochodzić swoich niezaspokojonych roszczeń nie musi wykazywać winy członka zarządu za powstałe zobowiązania oraz winy członka zarządu za to, że wierzytelność nie została uregulowana.
Nie musi również wykazywać, że nie złożono na czas wniosku o ogłoszenie upadłości.
Przesłanką do dochodzenia roszczeń od członka zarządu jest bezskuteczna egzekucja z majątku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Czy członek zarządu sp. z o.o. może uwolnić się od odpowiedzialności za zobowiązania sp. z o.o.?
Tak, członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności za zobowiązania spółka.
Aby uwolnić się od rzeczonej odpowiedzialności członek zarządu musi wykazać, że:
- we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu,
- albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy,
- albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.
Co to oznacza dla Wierzyciela w ewentualnym procesie o zapłatę wytoczonym przeciwko członkowi zarządu sp. z o.o.?
Z jednej strony wierzyciel udowadnia, że jego wierzytelność istnieje i nie mogła zostać zaspokojona, z drugiej zaś strony dłużnik (w naszym wypadku zarząd sp. z o.o.) chcący uwolnić się od zaspokojenia wierzytelność z majątku prywatnego, musi wykazać że wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony we właściwym czasie.
Właściwy czas na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości
Członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może skorzystać z tzw. przesłanek egzonkeracyjnych.
Przesłanki egzoneracyjnej są to okoliczności, na które może powoływać się zobowiązany członek zarządu, aby uwolnić się od odpowiedzialności.
Członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może podjąć próbę uwolnienia się od solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki poprzez wykazanie, że w odpowiednim momencie złożył wniosek o ogłoszenie upadłości spółki lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu.
Istotne jest to, że odpowiedzialność za zobowiązania sp. z o.o. ponosi zarówno członek zarządu zasiadający w organie spółki w chwili, w której nie można wyegzekwować należności od spółki, jak i osoba pełniąca tą funkcję w chwili powstania zobowiązania.
Właściwy czas na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości – czyli jaki?
Właściwym czasem do ogłoszenia upadłości moment, w którym podmiot staje się niewypłacalny.
Kiedy zarząd sp. z o.o. ma obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości?
Zarząd sp. z o.o. jest zobowiązany, nie później niż w terminie 30 dni (trzydziestu dni) od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości.
Podstawa do ogłoszenia upadłości
Podstawa do ogłoszenia upadłości zachodzi w momencie, w którym podmiot staje się niewypłacalny. Szerzej pisałam o tym we wpisie: Niewypłacalność dłużnika – pytania i odpowiedzi.
Kwestię stanu niewypłacalności wyjaśnia nam ustawa prawo upadłościowe.
May tu do czynienia z tzw. przesłanką płynnościową oraz przesłanką
Art. 11 [Niewypłacalność – pojęcie]
1. Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.
1a. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.
2. Dłużnik będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.
3. Do majątku, o którym mowa w ust. 2, nie wlicza się składników niewchodzących w skład masy upadłości.
4. Do zobowiązań pieniężnych, o których mowa w ust. 2, nie wlicza się zobowiązań przyszłych, w tym zobowiązań pod warunkiem zawieszającym oraz zobowiązań wobec wspólnika albo akcjonariusza z tytułu pożyczki lub innej czynności prawnej o podobnych skutkach, o których mowa w art. 342 ust. 1 pkt 4.
5. Domniemywa się, że zobowiązania pieniężne dłużnika przekraczają wartość jego majątku, jeżeli zgodnie z bilansem jego zobowiązania, z wyłączeniem rezerw na zobowiązania oraz zobowiązań wobec jednostek powiązanych, przekraczają wartość jego aktywów, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.
6. Sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli nie ma zagrożenia utraty przez dłużnika zdolności do wykonywania jego wymagalnych zobowiązań pieniężnych w niedługim czasie.
7. Przepisy ust. 2-6 nie mają zastosowania do spółek osobowych określonych w ustawie z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 505, z późn. zm.6)), zwanej dalej „Kodeksem spółek handlowych”, w których co najmniej jednym wspólnikiem odpowiadającym za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem jest osoba fizyczna.
Niewypłacalność a COVID-19
Tarcza antykryzysowa a odpowiedzialność członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Tarcza antykryzysowa dopuszcza możliwość skorzystania z zawieszenia ustawowego terminu do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
Niewypłacalny podmiot, w temacie niniejszego wpisu, niewypłacalna spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może skorzystać z zawieszenia terminu do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jeśli niewypłacalność powstała (!!) w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub w stanie epidemii oraz stan niewypłacalności powstał w wyniku COVID-19.
Stan niewypłacalności oraz powód z jakiego powstała owa niewypłacalność musi być wprost i ściśle związany z COVID-10.
Wprowadzone w tarczy antykryzysowej rozwiązanie, nie oznacza, że podmiot spełniający przesłanki niewypłacalności, określone w ustawie prawo upadłościowe, przestaję być niewypłacalny.
Oznacza to jedynie, że jeśli stałem się niewypłacalny z powodu i w trakcie trwania COVID-10, to termin do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości nie zaczyna biec w trakcie trwania stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego.
Dla przypomnienia stan epidemii w Polsce wprowadzono w dniu 14 marca 2020 r.
Aby skorzystać z zawieszenia terminu do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości podmiot musi mieć pewność, że na dzień 13 marca 2020 r. był w pełni wypłacalny.
Jeśli zarząd spółki nie ma co do tego pewności, a jest niewypłacalny lub zagrożony niewypłacalnością, warto rozważyć złożenie wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego.
Regulacja zawarta w Tarczy antykryzysowej odnosi się tylko do zawieszenia terminu na zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości dla dłużnika.
Podsumowanie
Sprawy związane z odpowiedzialnością zarządu sp. z o.o. w związku z braku zaspokojenia wierzyciela z majątku sp. z o.o. w trakcie trwania pandemii związanej z COVID-19 zaczynają trafiać do sądów.
Na dzisiaj nie wiemy jak ukształtuje się linia orzecznicza w sprawach w których do niewypłacalności doszło w trakcie trwania pandemii COVID-19.
Czy wydane w trakcie jej trwania rozporządzenie, aby napewno będzie chroniło zarządy spółek z ograniczoną odpowiedzialnością przed egzekucją z majątku prywatnego?
Duże znaczenie będzie miała tu szczegółowa analiza kondycji finansowej spółki z o.o. będącej dłużnikiem z okresu „sprzed pandemii”, szczególnie pod kątem momentu w którym nastąpił ewentualny stan niewypłacalności.
